Şeref Yumurtacı

Kıymetli Esenler Vizyon Haber Okurları her sayıda Esenlerimizin bir tarihi eserini konu alacağımız “Esenlerin Eserleri” köşemizde bugün çağlara meydan okuyan büyük deha Mimar Sinan’ın Esenlere mührü niteliğinde olan Tarihi Avas Kemerini ziyaret edeceğiz.
Eski haritalarda Avasköy Kemeri, Yılanlı Kemer, Kara Kemer veya Tek Kemer diye anılan bu kemerin üzerinden Süleymaniye ile Beylik sularında olduğu gibi künk ismini verdiğimiz 21 cm iç çapı olan pişmiş topraktan ya da çimentodan yapılmış, kalın su boruları geçer. Osmanlı Devleti’nin ve Türk İslam Tarihi’nin en büyük mimarı olan Mimar Sinan’ın yaptığı eserlerin listelerinin de verildiği Tezkiretü’l-Bünyân ve Tezkiretü’l-Ebniye adlı eserlerde “Müderris Köyü yakınlarındaki kemer.” şeklinde geçmektedir.
FATİH SULTAN MEHMED’İN İLİM MERKEZİ HÂLİNE GETİRDİĞİ BİR KÖY: ESENLER
Fatih Sultan Mehmed tarafından hocası Alaaddin Tusi’ye verildiği için Müderris Köyü diye anılan bu alan günümüzde Esenler Kemer Mahallesi yanındaki boş araziyi ve mahallenin bir kısmını ifâde etmektedir. Türkiye’nin su mühendisliği ve suyolları konusunda en önemli araştırmacısı olan Prof. Dr. Kazım Çeçen de Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde yaptığı araştırma sonucunda 1748 tarihli bir haritada Müderris Köyü’nün bugünkü Avasköy yani Atışılanının hemen yanında çizildiğini göstermiştir.
EVLİYA ÇELEBİ’YE GÖRE AVAS KEMERİ 
Evliya Çelebi de İstanbul’u anlattığı Seyahatname ’sinin birinci cildinde su kemerlerinin vasıflarını anlatırken “Müderris Köy Kemerleri de 60 arşındır, ne kadar kemer olduğunu bilmiyorum. Bu kemerin temelleri Galata Kulesi kadar derindir.” şeklinde ifade etmiştir. Süleymaniye suyolunun 1559 yılından önce tamamlandığı bilindiğinden; bu sistemin bir parçası olan Avasköy Kemer’inin inşasının da 1559’dan önce tamamlandığı düşünülmektedir.
BELGELERDE AVAS KEMERİ 
Bu kemerin yapısındaki zarâfet ve uygulanan teknik, Mimar Sinan yapısı olduğunu açıkça göstermektedir. Sinan’ın, Uzun Kemer, Paşa Kemeri ve diğer kemerlerde uyguladığı çıkıntılar tepede sıfır olacak şekilde yapılan payandalar bu kemerde de aynen uygulanmıştır. Gözlerin açıklıkları 4,50 metredir. Yalnız ortadaki göz diğer gözlerden farklı olarak 6 metre yapılmıştır. Kemerin Yüksekliği ise 10,30 metredir.
Süleymaniye suyollarına ait haritada bu kemer 11 gözlü, Topkapı Sarayı Müzesi III. Ahmet kitaplığındaki 1607 tarihli haritada 12 gözlü, 1748 tarihli haritada ise yine 12 gözlü olarak çizilmiştir. Avasköy Kemeri’nin Osmanlı zamanında birkaç kez tamir edildiğini Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri-Osmanlı Arşivleri’nde bulunan belgelerde görmekteyiz. Meselâ 1737 yılında kemerin tamiri için 831,5 kuruş tahsis edildiği yine bu belgelerde görülmektedir. 
2009’DA RESTORE EDİLDİ 
1970’lerden sonra devrin idarecilerinin ilgisizliği yüzünden kemerin etrafında birçok bina inşâ edilmiştir. Kemer İstanbul 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında koruma altına alınmasına rağmen bir süre ilgisiz kalmıştır. 2009 yılında Esenler Belediye Başkanımız M. Tevfik Göksu ve ekibinin girişimleri ile hazırlanan ve kemerdeki bozulmaların ayrıntılı olarak anlatıldığı raporla birlikte başarılı bir restorasyon süreci geçirmiş ve o günden bugüne devam eden yoğun yenileme çalışmaları ile daha dayanıklı bir şekilde günümüze ulaşmıştır. Son yapılan çalışmalarla kemerin etrafında bulunan yapılar kentsel dönüşüm çalışmaları ile tamamen yıkılmış ve kemer gün yüzüne çıkarılarak tarih meraklılarının ziyaretine açılmıştır.